مفصل فکي-گيجگاهي (TMJ) يکي از پيچيده‌ترين مفاصل بدن است که حرکت فک را امکان‌پذير مي‌کند. اختلالات اين مفصل (TMD) از اصلي‌ترين دلايل درمان درد فک بالا بغل گوش محسوب مي‌شوند. عوامل متعددي مانند دندان‌قروچه، آسيب‌هاي فکي، يا حتي استرس مزمن مي‌توانند به اين مفصل فشار وارد کنند. در برخي موارد، التهاب اين ناحيه به حدي شديد است که حتي باز کردن دهان را دردناک مي‌کند.

عفونت‌هاي دنداني يا آبسه در دندان‌هاي آسياب بالا نيز مي‌تواند درد را به ناحيه بغل گوش منتشر کند. اين نوع درد معمولاً ضربان‌دار است و با تورم لثه همراه مي‌شود. در چنين شرايطي، مراجعه فوري به دندانپزشک ضروري است، زيرا گسترش عفونت مي‌تواند عوارض جدي ايجاد کند. سينوزيت ماگزيلاري (التهاب سينوس‌هاي فک بالا) نيز از ديگر عللي است که اغلب ناديده گرفته مي‌شود اما مي‌تواند درد مشابهي ايجاد کند.

براي تشخيص دقيق، پزشکان معمولاً از ترکيبي از معاينات فيزيکي، تاريخچه پزشکي بيمار، و تصويربرداري‌هايي مانند MRI يا CT اسکن استفاده مي‌کنند. در موارد پيچيده، مشاوره با بهترين جراح فک و صورت مي‌تواند به تعيين دقيق‌ترين روش درماني منجر شود.

در بسياري از موارد، درمان‌هاي محافظه‌کارانه اولين خط دفاعي در مقابل اين درد هستند. استفاده از اسپلينت‌هاي دنداني (نايت گارد) مي‌تواند فشار روي مفصل فکي را کاهش داده و از دندان‌قروچه جلوگيري کند. فيزيوتراپي تخصصي فک نيز با تمرينات کششي و تقويتي مي‌تواند به بازگرداندن دامنه حرکتي طبيعي کمک کند. برخي بيماران از ترکيب اين روش‌ها با ماساژ درماني يا طب سوزني نتايج چشمگيري گزارش کرده‌اند.

داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي (NSAIDs) مانند ايبوپروفن اغلب براي کاهش التهاب و درد تجويز مي‌شوند. در موارد حاد، تزريق کورتيکواستروئيد به مفصل ممکن است توسط پزشک پيشنهاد شود. همچنين، تزريق بوتاکس به عضلات جونده در سال‌هاي اخير به عنوان روشي نوين براي کاهش اسپاسم عضلاني مورد توجه قرار گرفته است.

مديريت استرس از طريق تکنيک‌هاي ريلکسيشن يا مشاوره روانشناسي نيز بخش مهمي از درمان است، چرا که تنش عصبي مي‌تواند به طور ناخودآگاه باعث انقباض عضلات فک شود. تغييرات ساده در رژيم غذايي (مانند پرهيز از غذاهاي سفت) و اصلاح وضعيت بدن هنگام کار يا خواب مي‌تواند فشار وارد بر فک را به ميزان قابل توجهي کاهش دهد.

وقتي روش‌هاي غيرجراحي پاسخگو نباشند، جراحي مي‌تواند به عنوان راهکار نهايي مطرح شود. آرتروسنتز (شستشوي مفصل) يک روش کم‌تهاجمي است که در آن مايع اضافي از مفصل خارج مي‌شود. در موارد آسيب‌هاي ساختاري مانند جابه‌جايي ديسک مفصل فکي، جراحي بازسازي مفصل (آرتروپلاستي) ممکن است ضروري باشد. اين جراحي‌ها معمولاً توسط بهترين جراح فک و صورت انجام مي‌شود که تبحر بالايي در آناتومي پيچيده اين ناحيه دارد.

براي مشکلات دنداني پيچيده مانند دندان‌هاي نهفته يا ناهنجاري‌هاي اسکلتي فک، جراحي ارتوگناتيک پيشنهاد مي‌شود. اين جراحي نه تنها درد را کاهش مي‌دهد، بلکه مي‌تواند به بهبود عملکرد جويدن و حتي زيبايي صورت کمک کند. امروزه با پيشرفت تکنيک‌هاي جراحي، بسياري از اين عمل‌ها با حداقل برش و دوره نقاهت کوتاه‌تر انجام مي‌شوند.

انتخاب جراح مناسب در اين مرحله حياتي است. يک جراح مجرب بايد بتواند بين نياز به جراحي و روش‌هاي جايگزين تعادل برقرار کند. بررسي سوابق پزشکي بيمار، استفاده از تکنولوژي‌هاي پيشرفته تصويربرداري سه‌بعدي، و برنامه‌ريزي دقيق پيش از عمل از ويژگي‌هاي کار يک متخصص حرفه‌اي در حوزه درمان درد فک بالا بغل گوش است.

پس از درمان موفق، رعايت نکات پيشگيرانه مي‌تواند از عود مجدد مشکل جلوگيري کند. انجام منظم تمرينات تقويتي فک که توسط فيزيوتراپيست آموزش داده مي‌شود، استفاده از محافظ دنداني در شب (به خصوص براي افراد مبتلا به دندان‌قروچه)، و اجتناب از فعاليت‌هايي که فشار مضاعف به فک وارد مي‌کنند (مانند جويدن آدامس يا گاز زدن اشياء سخت) از توصيه‌هاي اصلي است.

معاينات دوره‌اي توسط دندانپزشک يا جراح فک مي‌تواند مشکلات احتمالي را قبل از تبديل شدن به بحران شناسايي کند. کنترل استرس از طريق مديتيشن، يوگا، يا مشاوره حرفه‌اي نيز بخش مهمي از برنامه مراقبت‌هاي بلندمدت است. براي افرادي که تحت جراحي قرار گرفته‌اند، پيروي دقيق از دستورالعمل‌هاي پس از عمل و شرکت در جلسات فيزيوتراپي ضروري است.

تغذيه مناسب با تمرکز بر غذاهاي غني از کلسيم و ويتامين D مي‌تواند به سلامت استخوان‌هاي فک کمک کند. در صورت استفاده از پروتزهاي دنداني، اطمينان از تناسب دقيق آنها با ساختار فک از ايجاد فشارهاي نامتعادل جلوگيري مي‌کند. به خاطر داشته باشيد که مراقبت از سلامت فک بخشي جدايي‌ناپذير از سلامت کلي بدن است.